Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng phức tạp và biến động, việc hướng đến các mục tiêu phát triển bền vững (Sustainable Development Goals – SDGs) đã trở thành yếu tố then chốt cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp hiện đại. Đặc biệt, tại Việt Nam, khi hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc tích hợp các chỉ tiêu phát triển bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn mở ra nhiều cơ hội tăng trưởng bền vững.
Xu hướng phát triển bền vững trên toàn cầu: Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam
Trên thế giới, các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) do Liên Hợp Quốc đề ra đã trở thành kim chỉ nam cho các quốc gia và doanh nghiệp trong việc định hướng chiến lược phát triển. Các nhà đầu tư, khách hàng và đối tác quốc tế ngày càng yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững và có trách nhiệm xã hội rõ ràng. Việc áp dụng các tiêu chuẩn ESG (Environmental, Social, Governance) không còn là xu hướng mà đã trở thành yếu tố quyết định cho sự thành công lâu dài của doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, việc tham gia các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP và RCEP đã mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra những thách thức lớn về tiêu chuẩn bền vững. Theo báo cáo của PwC Việt Nam, 66% doanh nghiệp cho biết đang triển khai chương trình ESG, nhưng chỉ 28% có các chỉ số rủi ro tổng hợp để giám sát tiến trình triển khai. Điều này cho thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa thực sự sẵn sàng cho việc tích hợp các tiêu chuẩn bền vững vào chiến lược kinh doanh.
Cơ hội:
- Tiếp cận thị trường quốc tế: Các thị trường như châu Âu và Bắc Mỹ đang chú trọng đến tiêu chuẩn bền vững. Doanh nghiệp Việt Nam có thể nâng cao vị thế thương mại bằng cách tuân thủ các tiêu chuẩn này.
- Thu hút đầu tư: Theo nghiên cứu của EY, việc áp dụng ESG giúp doanh nghiệp, bất kể quy mô nào, thúc đẩy hoạt động kinh doanh và gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường.
Thách thức:
- Hạn chế về nguồn lực: Phần lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) chưa có đủ nguồn lực để đầu tư vào công nghệ xanh hoặc nâng cấp quy trình sản xuất để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
- Thiếu kinh nghiệm triển khai: Nhiều doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm trong việc triển khai chiến lược bền vững, dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện và duy trì các tiêu chuẩn ESG.
Sự cần thiết thay đổi để thích ứng với xu hướng tương lai
Trong tương lai, mục tiêu phát triển bền vững sẽ không chỉ là xu hướng mà còn là tiêu chuẩn bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển. Các thị trường lớn như châu Âu đã bắt đầu đưa ra những quy định khắt khe về môi trường và trách nhiệm xã hội. Doanh nghiệp cần đáp ứng các yêu cầu này nếu muốn xuất khẩu hoặc hợp tác.
Một số thay đổi cần thiết:
- Tích hợp phát triển bền vững vào chiến lược kinh doanh: Phát triển bền vững phải là trung tâm của chiến lược doanh nghiệp, không chỉ là phần nhỏ trong báo cáo thường niên.
- Đổi mới sáng tạo trong sản xuất: Doanh nghiệp cần áp dụng công nghệ tiên tiến để giảm thiểu tác động môi trường và nâng cao hiệu quả sản xuất.
- Đào tạo về ESG: Doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về ESG cho toàn bộ hệ thống, từ lãnh đạo đến nhân viên.
- Báo cáo bền vững minh bạch: Báo cáo ESG phải minh bạch để tăng lòng tin với đối tác và nhà đầu tư.
Tương lai của doanh nghiệp Việt Nam: Chuyển đổi để thành công
Những doanh nghiệp chủ động lồng ghép yếu tố bền vững vào chiến lược kinh doanh sẽ có sự tăng trưởng ổn định và bền vững. Vinamilk, doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam, đã phát triển thành công chiến lược phát triển bền vững, không chỉ củng cố vị thế trong nước mà còn mở rộng ra thị trường quốc tế và thu hút đầu tư lớn.
Doanh nghiệp Việt Nam cần nhận ra rằng sự chuyển đổi là không thể tránh khỏi. Những doanh nghiệp tiếp tục theo mô hình kinh doanh cũ sẽ bị loại khỏi cuộc chơi khi đối tác quốc tế ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn ESG. Doanh nghiệp cần thay đổi nhanh chóng để thích ứng với thị trường mới.
Chính phủ và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế
Vai trò của chính phủ và các tổ chức quốc tế rất quan trọng. Chính phủ Việt Nam đã có những chính sách khuyến khích phát triển bền vững, nhưng cần hành động mạnh mẽ hơn để hỗ trợ doanh nghiệp đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Các chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh và hỗ trợ tài chính cho SMEs để thực hiện tiêu chuẩn ESG là cần thiết.
Ngoài ra, các tổ chức quốc tế như UNDP và IFC cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp tư vấn và hỗ trợ tài chính. Sự hợp tác này sẽ giúp nâng cao năng lực và khả năng tiếp cận nguồn lực phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Quy trình triển khai chiến lược ESG cho SMEs
Để triển khai hiệu quả chiến lược ESG, SMEs có thể thực hiện theo các bước sau:
- Xác định chiến lược ESG phù hợp: Phân tích mục tiêu phát triển bền vững và nhu cầu của doanh nghiệp để đáp ứng.
- Chọn khung ESG phù hợp: Đánh giá đặc thù ngành nghề và quy mô doanh nghiệp để lựa chọn khung phù hợp.
- Thu thập dữ liệu ESG: Thiết lập hệ thống thu thập dữ liệu từ các hoạt động sản xuất, quản lý nhân sự và các chỉ tiêu phát triển bền vững.
- Đánh giá tính trọng yếu (Materiality Assessment): Lập bản đồ cơ hội và thách thức, tham khảo ý kiến các bên liên quan để xác định các yếu tố ESG trọng yếu.
- Xác định mục tiêu ESG theo mô hình SMART: Xác định các mục tiêu phát triển bền vững cụ thể như giảm lượng khí thải CO₂, tăng tỷ lệ nữ giới trong quản lý.
- Lên kế hoạch triển khai: Xác định các hành động cụ thể, phân công trách nhiệm, thiết lập ngân sách và thời gian thực hiện cho từng hoạt động.
- Đánh giá và theo dõi tiến độ: Thiết lập các chỉ số đo lường hiệu suất (KPIs) và thực hiện báo cáo định kỳ.
Thách thức và giải pháp cho SMEs trong việc áp dụng ESG
Mặc dù nhận thức được tầm quan trọng của ESG, nhiều SMEs vẫn gặp khó khăn trong việc triển khai do hạn chế về nguồn lực và kinh nghiệm. Một số giải pháp đề xuất:
- Tận dụng hỗ trợ từ chính phủ và tổ chức quốc tế: Chính phủ Việt Nam và các tổ chức như UNDP, IFC đang cung cấp nhiều chương trình hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho doanh nghiệp trong việc áp dụng ESG.
- Hợp tác với các tổ chức tư vấn chuyên nghiệp: Những đơn vị như HiSol có thể cung cấp giải pháp tùy chỉnh, giúp doanh nghiệp triển khai ESG một cách hiệu quả và tiết kiệm chi phí.
- Đào tạo và nâng cao nhận thức nội bộ: Tổ chức các khóa đào tạo về ESG cho nhân viên và lãnh đạo để đảm bảo sự hiểu biết và cam kết trong toàn bộ tổ chức.
Việc tích hợp các chỉ tiêu phát triển bền vững vào chiến lược kinh doanh không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của thị trường và đối tác quốc tế mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực như nâng cao uy tín, tối ưu hóa chi phí và tăng cường khả năng cạnh tranh. Đối với SMEs tại Việt Nam, mặc dù còn nhiều thách thức, việc áp dụng ESG là hướng đi tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai.
